Ο Αριστοτέλης ως μαθητής: Σύγχρονο παράδειγμα

Της  Έλσας Νικολαΐδου   

 

Σε ηλικία 17 χρονών ο Αριστοτέλης, που καταγόταν από τα Στάγειρα της Χαλκιδικής, πήγε να σπουδάσει στη μεγαλύτερη φιλοσοφική σχολή της Αθήνας, την Ακαδημία του Πλάτωνα. Είχε ήδη εκδηλώσει το ενδιαφέρον του για την επιστήμη, καθώς ο πατέρας του, Νικόμαχος (προσωπικός γιατρός του βασιλιά της Μακεδονίας Αμύντα του Β’), φαίνεται να τον είχε μυήσει στην ανατομία. Ωστόσο, ο νεαρός Αριστοτέλης δεν συναντήθηκε αμέσως με τον διάσημο ιδρυτή της Ακαδημίας. Ο Πλάτων απουσίαζε στη Σικελία έχοντας αφήσει τη Διεύθυνση της σχολής του στον Εύδοξο, έναν μαθηματικό, αστρονόμο και γεωγράφο από την Κνίδο. Έτσι, ο Αριστοτέλης βρίσκει πρόσφορο έδαφος να εντρυφήσει σε επιστημονικές συζητήσεις, ακολουθώντας την κλίση του.
 

Όταν ο Πλάτων επιστρέφει, ο Αριστοτέλης είναι ήδη 20 χρονών, αλλά δεν αργεί να εντυπωσιάσει τον 60χρονο Πλάτωνα με την πρωτοτυπία της σκέψης του και να γίνει ο αγαπημένος του μαθητής. Ο Πλάτωνας του δίνει τα παρωνύμια «Νους» και «Αναγνώστης» (γιατί προτιμούσε να μελετά μόνος του αντί να παρακολουθεί τα μαθήματα της σχολής). Σύμφωνα με πηγές (Vita Marciana, Vita Latina), όποτε ο Αριστοτέλης απουσίαζε από ένα μάθημα ο Πλάτων έλεγε: «Ο Νους απουσιάζει» ή «Το ακροατήριο είναι κουφό». Άλλες φορές, περίμενε τον Αριστοτέλη να έρθει, λέγοντας: «Να έρθουν όλοι» και μόλις έφτανε ο αγαπημένος του μαθητής μπορούσε να ξεκινήσει: «Τώρα το ακροατήριο είναι τέλειο». Ο διάσημος Πλάτων είχε εκατοντάδες μαθητές στην Ακαδημία του. Ωστόσο, αυτός που ξεχώρισε ανάμεσά τους, που διακρίθηκε για την πρωτοτυπία και συστηματικότητα της σκέψης του, ήταν ο μοναδικός που δεν πήγαινε στα μαθήματα του δασκάλου του. 

 

Τι έκανε ο Αριστοτέλης όταν απουσίαζε; Φυσικά, μελετούσε. Τα πάντα. Αναγνώρισε τη χρησιμότητα της προγενέστερης γνώσης (τα λεγόμενα ένδοξα), η οποία μπορούσε να αποτελέσει την αφετηρία του θέματος που θα ερευνούσε. Αλλά δεν έμενε εκεί. Παρατηρούσε, στοχαζόταν, δημιουργούσε. Σε αντίθεση με τους υπόλοιπους μαθητές της Ακαδημίας που είχαν κάποιον να τους διαβάζει τα βιβλία (όπως συνηθιζόταν εκείνη την εποχή), ο Αριστοτέλης μάθαινε διαβάζοντας μόνος του. Με τον τρόπο αυτόν, απομακρύνθηκε από την πλατωνική/σωκρατική διδασκαλία, σχηματίζοντας όχι μόνο τη δική του sui generis φιλοσοφία, αλλά και θεμελιώνοντας επιστήμες για πρώτη φορά όπως η βιολογία και η ψυχολογία. Η κριτική σκέψη που ανέπτυξε του άνοιξε τον δρόμο, ώστε να σκεφτεί διαφορετικά από όλους τους υπόλοιπους. Να αναρωτηθεί για αυτό που όλοι θεωρούσαν βέβαιη γνώση. Να ασκήσει κριτική στην αυθεντία του Πλάτωνα. Να επαναφέρει τη φιλοσοφία στον δρόμο της αναζήτησης των αιτιών. 

 

Ο Αριστοτέλης αγάπησε τη γνώση καθαυτή. Στο «Περί ψυχής», ξεκινά με τη φράση: «η γνώση είναι ένα από τα πιο όμορφα και πολύτιμα πράγματα». Πόσοι μαθητές θα μπορούσαν να πουν το ίδιο σήμερα; Αντιθέτως, η ερώτησή τους θα είναι: «Τι χρειάζεται να γνωρίζω για τις εξετάσεις;», «γιατί να μάθω κάτι αφού δεν θα είναι στην ύλη;», καθώς μάθηση σημαίνει αποστήθιση. Αποστήθιση ορισμών, ασκήσεων, εκθέσεων. Αλλά ο κόσμος δεν είναι ένας κόσμος ορισμών αλλά αλλαγής. Οι γνώσεις μεταβάλλονται, τα δεδομένα αλλάζουν ραγδαία. Νέες ιδέες, νέες τεχνολογίες, νέες προκλήσεις εμφανίζονται στις οποίες πρέπει να αντεπεξέλθουμε επιτυχώς, καθώς ζούμε σ’ έναν κόσμο που δεν αλλάζει απλώς, αλλάζει όλο και πιο γρήγορα. 

 

Η σημερινή εκπαίδευση στηρίζεται σε ένα σύστημα δίχως χρησιμότητα στο κοντινό μέλλον. Με στόχο το πανεπιστήμιο και στη συνέχεια την εργασία, οι μαθητές παρακολουθούν φροντιστήρια για να ακούσουν άλλους να τους διαβάζουν, μη μαθαίνοντας το σημαντικότερο: Πώς να μαθαίνουν μόνοι τους. Μάθηση σημαίνει αλλαγή στη συμπεριφορά, στις επιλογές, στον χαρακτήρα μας. Χωρίς κριτική σκέψη είμαστε χαμένοι, πελαγωμένοι στη θάλασσα της πληροφορίας.

 

Αποτελούμε πλέον μέρος της παγκοσμιοποίησης. Το μέλλον είναι αβέβαιο. Το μάθημα στο οποίο καλούμαστε να δώσουμε εξετάσεις είναι αυτό της κατανόησης, του συλλογισμού, της συνεργασίας και της ευελιξίας. Αλλά αυτό δεν διδάσκεται στο σχολείο. Μόνο αν μελετήσουμε μόνοι μας θα περάσουμε τις εξετάσεις. Σαν τον Αριστοτέλη.
 *Η δρ Έλσα Νικολαΐδου διδάσκει Φιλοσοφία στο σχολείο Med High.

  Έλσα Νικολαΐδου   

Επιτέλους προβληματίζονται και προειδοποιούν για το ΓεΣΥ

Του Πανίκου Χαραλάμπους ( Φιλελεύθερος)

Επιτέλους, πέραν της ΕΔΕΚ, άρχισαν κι άλλα κόμματα να προβληματίζονται σε ό,τι αφορά το Γενικό Σύστημα Υγείας (ΓεΣΥ). Ο προβληματισμός επικεντρώνεται στο κατά πόσον ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) θα είναι σε θέση να προσφέρει πλήρεις υπηρεσίες στους ασφαλισμένους, οι οποίοι θα αρχίσουν να πληρώνουν από την 1η Μαρτίου. Με το θέμα ασχολήθηκαν σε έκτακτη σύσκεψη την Πέμπτη στο Προεδρικό, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, οι αρχηγοί των κομμάτων, και παρά την προσπάθεια να παρουσιαστεί προς τα έξω ότι όλοι, ομόφωνα και σύσσωμοι, τάσσονται σε έναρξη του ΓεΣΥ, όπως έχει αποφασιστεί, δηλαδή καταβολή εισφορών από τον ερχόμενο μήνα και έναρξη της παροχής εξωνοσοκομειακής κάλυψης από την 1η Ιουνίου, τα πράγματα κάθε άλλο παρά ήταν έτσι.
 

Όπως αποκάλυψε η συνάδελφος Μαριλένα Παναγή στο ρεπορτάζ της στον «Φιλελεύθερο» (Παρασκευή 1η Φεβρουαρίου), «πίσω από τις κλειστές πόρτες, η εικόνα που παρουσιάστηκε ήταν εντελώς διαφορετική. Από πλευράς ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ τέθηκαν διάφοροι προβληματισμοί. Συγκεκριμένα, από πλευράς του ο Νικόλας Παπαδόπουλος φέρεται να πρόταξε την αρνητική στάση που τηρούν οι γιατροί έναντι του ΓεΣΥ, θέτοντας προβληματισμό κατά πόσον θα έπρεπε να ξαναμελετηθεί το θέμα, ώστε να γεφυρωθούν οι διαφορές που σήμερα υπάρχουν μεταξύ του Οργανισμού Ασφάλισης Υγείας και του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου» και «ο Αβέρωφ Νεοφύτου, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, παρουσιάστηκε να συμφωνεί με τις υποδείξεις του προέδρου του ΔΗΚΟ». 

 

Οι πληροφορίες επιβεβαιώθηκαν και από σχετικές δηλώσεις και στέκω ιδιαίτερα σε αυτές του προέδρου του κυβερνώντος ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, που φαίνεται πλέον να διαφοροποιείται και δημόσια από τη θέση της Κυβέρνησης, δηλαδή «του προχωρούμε και βλέπουμε». Ο κ. Νεοφύτου σημείωσε πως ο κόσμος θα πρέπει από την πρώτη μέρα λειτουργίας του ΓεΣΥ να απολαμβάνει για όσα θα αρχίσει να πληρώνει από την 1η Μαρτίου. Δηλαδή, να έχει δωρεάν πρόσβαση στον γιατρό της προτίμησής του από τον ιδιωτικό τομέα και το ιδιωτικό νοσηλευτήριο όταν θα ενταχθεί και ενδονοσοκομειακή περίθαλψη. Καθώς, πρόσθεσε σε δημόσιες δηλώσεις του, θα αρχίσει να πληρώνει για να απολαμβάνει υπηρεσίες πέραν των δημόσιων νοσηλευτηρίων και γιατρών, που σήμερα τα έχει δωρεάν. Όπως σημείωσε ο κ. Νεοφύτου, «απαιτούμε, ως κόμμα, από τον ΟΑΥ και τον ΟΚΥΠΥ, να εφαρμόσει αυτά που ψηφίσαμε ως Βουλή, για να δώσει την ουσιαστική επιλογή στον Κύπριο φορολογούμενο που θα αρχίσει να πληρώνει από την 1η του Μάρτη, ότι από τη στιγμή που πληρώνει θα έχει τις επιλογές που η νομοθεσία προβλέπει αλλά και ο πολιτικός κόσμος έχει υποσχεθεί». Σε αυτούς από τους οποίους «απαιτεί» εφαρμογή του ΓεΣΥ, όπως «η νομοθεσία προβλέπει αλλά και ο πολιτικός κόσμος έχει υποσχεθεί», πρόσθεσε στη συνέχεια και την Κυβέρνηση.

 

Παρόμοιες δηλώσεις έγιναν και από τον πρόεδρο του ΔΗΚΟ, Νικόλα Παπαδόπουλο. Το κόμμα του, είπε, «ψήφισε το νομοσχέδιο για το ΓεΣΥ με την προϋπόθεση ότι θα προχωρήσει παράλληλα και η αυτονόμηση των κρατικών νοσηλευτηρίων και ότι θα υλοποιηθούν οι σχεδιασμοί για τη συμμετοχή των ιδιωτών γιατρών και ιδιωτικών κλινικών στο ΓεΣΥ». Και «δυστυχώς», πρόσθεσε, «παρουσιάζονται σημαντικά προβλήματα σε σχέση και με τις δύο αυτές προϋποθέσεις».

 

Και το ερώτημα πλέον αφορά στην επόμενη μέρα. Τι δέον γενέσθαι εάν διαφανεί πως ούτε η αυτονόμηση των κρατικών νοσηλευτηρίων προχωρά με τους ρυθμούς που επιβάλλεται, ούτε θα έχουν ενταχθεί σε ικανοποιητικό βαθμό στο ΓεΣΥ οι ιδιώτες γιατροί και τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια; Κατά την άποψή μου τα πράγματα άρχισαν να δείχνουν προς τα πού θα κινηθούν. Οι εισφορές θα ξεκινήσουν κανονικά από την 1η Μαρτίου, προβλέπω όμως ότι αν μέχρι την 1η Ιουνίου η Κυβέρνηση, ο ΟΑΥ και ο ΟΚΥΠΥ δεν λύσουν τα προβλήματα με τους ιδιώτες γιατρούς, τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια, τότε θα πάμε σε αναστολή των εισφορών. Εκτιμώ ότι ΔΗΣΥ και ΔΗΚΟ θα προωθήσουν σχετική πρόταση νόμου στη Βουλή. Και ο λόγος που δεν αναστέλλονται οι εισφορές από τώρα, είναι γιατί τα κόμματα από τη μια θέλουν να δώσουν περισσότερο χρόνο στην Κυβέρνηση για επίλυση των προβλημάτων και από την άλλη φοβούνται το πολιτικό κόστος. Καθότι κατάντησε και αυτό το μεγάλο θέμα –η σημαντικότερη μεταρρύθμιση που αφορά την παροχή υπηρεσιών προς την κοινωνία– ένα σύνθημα. Και αν δεν δούμε την ουσία θα το πληρώσουμε, όπως πολλά άλλα συνθήματα στο παρελθόν, πολύ ακριβά.

 

 

Κατανοώ αλλά δεν συμμερίζομαι πλήρως
● Κατανοώ τη στάση της Κυβέρνησης που θέλει πάση θυσία να ξεκινήσει το ΓεΣΥ, τόσο για λόγους ουσίας όσο και επικοινωνιακούς, ελπίζω όμως ότι θα πιέσει τα πράγματα για ένα ΓεΣΥ αντάξιο των αναγκών μας και των προσδοκιών όλων μας.
● Κατανοώ την ανησυχία της Κυβέρνησης ότι εάν το ΓεΣΥ ανασταλεί μπορεί να μην ξεκινήσει ποτέ, τη θεωρώ όμως υπερβολική. Διότι μια τρίμηνη αναστολή στις εισφορές μπορεί να γίνει μόνο εάν συνοδεύεται με προτάσεις που θα ξεπερνούν τα σημερινά προβλήματα με την ένταξη των ιδιωτών γιατρών και ιδιωτικών νοσηλευτηρίων. Κι αν πούνε πάλι όχι, τότε τα πράγματα προχωρούν ως έχουν σχεδιαστεί, αφού γίνει μια ανασκόπηση εφ’ όλης της ύλης.
● Κατανοώ την ανάγκη η Κυβέρνηση να δηλώνει ότι το ΓεΣΥ θα εφαρμοστεί και όπως είπε και ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, «όπως αυτό έχει αποφασιστεί και σύμφωνα με τη νομοθεσία που έχει ψηφιστεί ομόφωνα» και την ανάγκη να έχει προς αυτή την κατεύθυνση τη στήριξη των κομμάτων. «Συν Αθήνα και χείρα κίνει», όμως... κύριε Πρόδρομέ μου.
● Κατανοώ την ανάγκη η Κυβέρνηση να ξεκινήσει την εφαρμογή του ΓεΣΥ, όπως την έχει σχεδιάσει σύμφωνα με τα χρονοδιαγράμματα και για επικοινωνιακούς λόγους, ελπίζω όμως να μην θυσιάσουμε την ουσία για τις εικόνες και τα συνθήματα...
 

Τι θέλουμε
Κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας, εμείς οι απλοί πολίτες ζητούμε και απαιτούμε απλά πράγματα σε σχέση με το ΓεΣΥ:
- Πρώτον, να απολαμβάνουμε αυτά για τα οποία θα αρχίσουμε να πληρώνουμε και μάλιστα από τρεις μήνες προηγουμένως
- Δεύτερον, να έχουμε την ευκαιρία να επιλέγουμε από τον ιδιωτικό τομέα τον γιατρό που είτε σήμερα είναι ο γιατρός μας είτε αύριο θα νιώθουμε ότι είναι ο καταλληλότερος για εμάς
- Τρίτον, να μπορούμε να πηγαίνουμε σε όποιο δημόσιο και ιδιωτικό νοσηλευτήριο επιθυμούμε, διότι αυτό μας υποσχεθήκατε όταν μας ανακοινώσατε εσείς οι πολιτικοί ότι από την 1η Μαρτίου θα αρχίσουμε να πληρώνουμε.
Τι δεν θέλουμε
Κύριε Πρόεδρε,
- Πρώτον, δεν θέλουμε να πηγαίνουμε στον γιατρό, ακόμα κι αν είναι «ο γιατρός μας», και να νιώθουμε ασθενείς δεύτερης κατηγορίας, επειδή θα είμαστε οι «ασθενείς του ΓεΣΥ»
- Δεύτερον, δεν θέλουμε να πληρώνουμε και στην ουσία να έχουμε ένα ΓεΣΥ που θα μας κάνει όλους επισκέπτες στους γιατρούς του Δημοσίου και των δημόσιων νοσοκομείων μόνο
- Τρίτον, δεν θέλουμε να αναγκαστούμε να πληρώνουμε έξτρα ποσά σε ασφαλιστικές εταιρείες για να διασφαλίσουμε αυτό που έχουμε σήμερα με τα ασφαλιστικά μας συμβόλαια και υποτίθεται θα μας το προσφέρει πλέον το ΓεΣΥ
- Τέταρτον και ουσιαστικότερο, δεν θέλουμε ένα ΓεΣΥ ημιτελές και προβληματικό, ένα ΓεΣΥ κατώτερο των αναγκών των πολιτών και της κοινωνίας...