Τι είναι η σκολίωση των παιδιών και των εφήβων - What Is Scoliosis?

Η σκολίωση είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή που προκαλεί παραμόρφωση, στροφή και πλάγια κλίση των σπονδύλων με αποτέλεσμα η σπονδυλική στήλη να παίρνει σχήμα S ή C. Ο όρος προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη σκολιός που σημαίνει στραβός, (όχι ευθύς, όχι ίσιος). Πρακτικά μιλώντας, προκαλεί λορδωτική στάση και κλίση του κορμού προς τα δεξιά ή αριστερά, κλίση της λεκάνης αντίθετα, ασυμμετρία των ώμων (ο ένας ώμος είναι πιο ψηλά από τον άλλο), προπέτεια της μιας ή της άλλης ωμοπλάτης και του ενός ή του άλλου στήθους προς τα εμπρός.
Όταν η σκολίωση είναι μεγάλη οι ασυμμετρίες που προκαλεί στο σώμα είναι ιδιαίτερα εμφανείς. Στα αρχικά στάδια όμως είναι δυνατόν να μην φαίνεται στον απλό παρατηρητή και να διαφεύγει, δεδομένου ότι δεν προκαλεί συνήθως πόνο και οι μικρές ασυμμετρίες καλύπτονται από τα ρούχα που φορούν τα παιδιά που κατά τα άλλα είναι υγιέστατα.

Πότε εμφανίζεται η σκολίωση – συμπτώματα σκολίωσης
Παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία ακόμα και στους ενήλικες (de novo σκολίωση ενηλίκων). Η σκολίωση των παιδιών και των εφήβων αφορά στον αναπτυσσόμενο σκελετό γι΄ αυτό και χρειάζεται διαφορετική προσέγγιση.
Σήμερα διακρίνουμε τη σκολίωση ανάλογα με την ηλικία εμφάνισης σε:
1. σκολίωση πρώιμης έναρξης (early onset scoliosis) πριν την ηλικία των 5 ετών και
2. σκολίωση καθυστερημένης έναρξης, μετά την ηλικία των 5 ετών.

Η σκολίωση πρώιμης έναρξης (early onset scoliosis) είναι η πιο σοβαρή μορφή σκολίωσης γιατί αφορά στον αναπτυσσόμενο παιδικό σκελετό. Επειδή εμφανίζεται νωρίς, η παραμόρφωση μεγαλώνει όσο μεγαλώνει σκελετικά το παιδί με αποτέλεσμα να οδηγεί σε σημαντικές δυσμορφίες. Όταν δε η σκολίωση εντοπίζεται στην περιοχή του θώρακα επηρεάζει και το σχήμα του θωρακικού κλωβού – της κοιλότητας που περιέχει τους πνεύμονες και την καρδιά – και μαζί με αυτό επηρεάζει την ανάπτυξη των πνευμόνων κάτι που έχει αρνητικές επιπτώσεις στην καρδιοαναπνευστική λειτουργία του παιδιού. Εάν η παραμόρφωση επιδεινώνεται καθώς το παιδί αναπτύσσεται, επηρεάζει με ένα μηχανισμό ντόμινο, όχι μόνο τη μορφή της σπονδυλικής στήλης αλλά και την διαμόρφωση του θώρακα και την ανάπτυξη των πνευμόνων. Προοδευτικά η σκολίωση πρώιμης έναρξης μπορεί να γίνει, από ένα αμιγώς ορθοπαιδικό πρόβλημα, ένα σοβαρό παιδιατρικό συστηματικό νόσημα που εκδηλώνεται με σύνδρομο θωρακικής ανεπάρκειας (thoracic insufficiency syndrome) και ελαττωμένο δείκτη μάζας σώματος. Ευτυχώς η σκολίωση αυτή είναι πολύ σπάνια (<1:10000 γεννήσεις) και εάν αναγνωριστεί έγκαιρα από τους γονείς και τον παιδίατρο, η θεραπεία έχει άριστα αποτελέσματα.

Στα μεγαλύτερα παιδιά η παραμόρφωση εμφανίζεται συνήθως την περίοδο της ταχείας ανάπτυξης λίγο πριν την εφηβεία, από τα 9 έως τα 12 στα κορίτσια και στα 13 με 14 έτη στα αγόρια.

Που οφείλεται η σκολίωση και πόσο συχνή είναι
Περίπου δύο με τρία στα εκατό παιδιά της σχολικής ηλικίας έχουν σκολίωση. Εμφανίζεται πιο συχνά στα κορίτσια της εφηβικής ηλικίας και σε μερικές οικογένειες υπάρχει σε μεγαλύτερη συχνότητα.
Στο 85% των περιπτώσεων δεν γνωρίζουμε την αιτία και ονομάζουμε τη σκολίωση ιδιοπαθή. Γνωρίζουμε όμως ότι η κακή στάση, η βαριά τσάντα, η μικρή ανισοσκελία ή η πλατυποδία δεν προκαλούν σκολίωση. Επίσης γνωρίζουμε ότι το μονόζυγο, οι ειδικές ασκήσεις, το κολύμπι, τα ειδικά πέλματα και οι ειδικοί νάρθηκες δεν προλαβαίνουν και δεν διορθώνουν την σκολίωση.

Σήμερα πιστεύουμε ότι η ιδιοπαθής σκολίωση έχει γενετική βάση και εκδηλώνεται σε άτομα με κληρονομική προδιάθεση (multiple gene inheritance). Αυτό δεν σημαίνει ότι εάν ένας γονιός έχει σκολίωση θα έχει και το παιδί του. Η συχνότητα όμως της σκολίωσης σε ορισμένες οικογένειες είναι αυξημένη, γι΄αυτό και τα παιδιά αυτών των οικογενειών πρέπει να ελέγχονται πιο συχνά.

Γνωστά αίτια σκολίωσης είναι επίσης συγγενείς ανωμαλίες, χρωμοσωμικά σύνδομα, διαταραχές του συνδετικού ιστού και παθήσεις του νευρικού συστήματος και των μυών όπως η εγκεφαλική παράλυση, η μυοπάθεια Duchene, η νευροϊνωμάτωση, το σύνδρομο Marfan κ.α.

Πως γίνεται η διάγνωση της σκολίωσης
Η παραμόρφωση του κορμού ανακαλύπτεται συνήθως από τους γονείς ή τον παιδίατρο. Ο μόνος αποδεκτός τρόπος για την διάγνωση είναι η ακτινογραφία της Σπονδυλικής Στήλης που γίνεται πάντα σε όρθια θέση με συγκεκριμένο τρόπο και με ειδική ακτινολογική τεχνική (full spine x-ray). Είναι σημαντικό η ακτινογραφία να γίνει σωστά για να μη χρειασθεί να επαναληφθεί γιατί τότε το παιδί θα υποστεί άχρηστη ακτινοβόληση. Το μέγεθος της σκολίωσης μετριέται σε μοίρες και είναι ένα από τα στοιχεία που καθορίζει τη σοβαρότητα της κατάστασης και την κατάλληλη αντιμετώπιση.

Ποια η θεραπεία της σκολίωσης
Η αντιμετώπιση της σκολίωσης περιλαμβάνει την παρακολούθηση, την εφαρμογή κηδεμόνων και την εγχείρηση. Στόχος είναι το σταμάτημα της εξέλιξης και η διατήρηση της ισορροπίας του σώματος. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η σκολίωση δεν θεραπεύεται με την κλασσική έννοια του όρου. Αφενός γιατί πολλές φορές δεν προκαλεί νόσο και αφετέρου γιατί δεν υπάρχει, μέχρι σήμερα, τρόπος να ξαναγίνει η σπονδυλική στήλη ίσια διατηρώντας την πλήρη κινητικότητα. Ο μόνος τρόπος να ισιώσει η σπονδυλική στήλη είναι η εγχείρηση που γίνεται από εξειδικευμένο ορθοπαιδικό με ιδιαίτερη τεχνική, αλλά θυσιάζεται η κινητικότητα ενός μέρους της σπονδυλικής στήλης. Για το λόγο αυτό εγχειρήσεις σκολίωσης γίνονται όταν είναι απαραίτητες και πάντα την κατάλληλη στιγμή ώστε να περιοριστεί στο ελάχιστο το μήκος της σπονδυλικής στήλης που θα αγκυλωθεί. Η ηλικία δεν είναι περιορισμός. Η εγχείρηση πρέπει να γίνεται νωρίς όταν φαίνεται ότι η σκολίωση δεν μπορεί να αναχαιτισθεί με άλλο τρόπο. Το παιδί μετά θα έχει μια φυσιολογική ζωή χωρίς κανένα περιορισμό.

Οι κηδεμόνες της σκολίωσης είναι ειδικοί νάρθηκες που εφαρμόζονται στον κορμό του παιδιού - που έχει ικανό δυναμικό ανάπτυξης - για να σταματήσουν την εξέλιξη της σκολίωσης. Δεν διορθώνουν τη σπονδυλική στήλη μόνιμα και το αποτέλεσμα της εφαρμογής τους θεωρείται επιτυχές, από άλλους όταν η σκολίωση παραμείνει στο αρχικό της μέγεθος, και από άλλους όταν δεν μεγαλώσει τόσο ώστε να χρειάζεται εγχείρηση. Με το ένα ή με το άλλο κριτήριο η επιτυχία του κηδεμόνα φθάνει στο 80%, εφόσον το παιδί δέχεται να τον φοράει 23 ώρες το 24ωρο.
Οι ειδικές ασκήσεις, οι φυσικοθεραπείες, τα ειδικά πέλματα και η κολύμβηση δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι μπορούν να διορθώσουν ή να σταματήσουν την εξέλιξη της σκολίωσης.

Πρόληψη της σκολίωσης
Δεν υπάρχει μέχρι σήμερα τρόπος να προλάβουμε την εμφάνιση της σκολίωσης. Η έγκαιρη διάγνωση όμως, έχει μεγάλη σημασία, γιατί μπορούμε να τροποποιήσουμε την φυσική ιστορία είτε περιορίζοντας το μέγεθος της παραμόρφωσης με ορθοπαιδικούς κηδεμόνες είτε διορθώνοντας την παραμόρφωση με χειρουργικές επεμβάσεις. Η έγκαιρη και πρώιμη διάγνωση μπορεί να γίνει με οργανωμένα προγράμματα έλεγχου στο σχολείο ή με ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των παιδιάτρων που κάνουν τον υποχρεωτικό προσχολικό έλεγχο.

Όλα τα παιδιά ελέγχονται στην ηλικία των 6 ετών. Εάν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό σκολίωσης πρέπει να ελέγχονται μετά κάθε χρόνο μέχρι την έναρξη της εφηβείας. Χωρίς οικογενειακό ιστορικό, όλα τα κορίτσια πρέπει να ελέγχονται κλινικά δύο φορές, στην ηλικία των 10 και στην ηλικία των 12 ετών, ενώ όλα τα αγόρια πρέπει να ελέγχονται μία φορά στην ηλικία των 13 ετών. Εάν στη δοκιμασία επίκυψης τεθεί υποψία σκολίωσης το παιδί πρέπει να παραπεμφθεί σε εξειδικευμένο ορθοπαιδικό.

What Is Scoliosis?

Scoliosis is when the vertebrae (the small bones in the spine) form a curved line instead of being straight. Sometimes they also rotate (twist), like a corkscrew. This can cause health problems.
Although the spine is sometimes called "the backbone," it's not just one bone. It's made of lots of small bones (called vertebrae) that are connected by a type of elastic tissue called cartilage. This gives people the flexibility to bend, stretch, balance, and even walk.
Small curves usually don't cause problems. But a curve that gets worse can be bad for a person's health. Health care providers treat scoliosis with back braces or surgery when needed. 

What Are the Types of Scoliosis?

Orthopedic specialists (doctors and other providers who treat bone and muscle problems) group scoliosis into types. Knowing the type of scoliosis helps health care providers treat it.

• Idiopathic scoliosis. This is the most common type of scoliosis. Kids can get it at any age, but most of the time it happens around puberty when a child goes through a growth spurt. Experts don't know exactly why this type of scoliosis develops, but it runs in some families.
• Congenital scoliosis. This type of scoliosis happens when something goes wrong with the way some of the vertebrae developed while a baby was in the womb. The problem might not be noticed until a child goes through a growth spurt, usually around age 2 or between 8 and 13.
• Scoliosis caused by a medical condition. Some kids develop scoliosis because they have a long-term medical problem that affects the muscles or skeletal system. For example, kids with muscular dystrophy, cerebral palsy, Marfan syndrome, or osteogenesis imperfecta may get scoliosis. Kids who have had tumors or growths on their spine may also develop scoliosis.

How Is Scoliosis Treated?

Small curves usually don't cause problems. But a curve that gets worse can be bad for a person's health. Very large curves can damage the joints and cause arthritis of the spine. Large curves can make the ribs rub against the pelvis, causing pain. Someone whose spine curves a lot might get lung problems.
If it looks like scoliosis could cause health problems, doctors will treat it with a back brace to prevent it from getting worse. In some cases, kids need surgery.

Sources :KidsHealth**,  paidiatros*

*ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ Γ. ΚΟΛΛΙΝΤΖΑΣ, MD
ΧΕΙΡΟΥΡΓΟΣ ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΟΣ
Εξειδικευμένος στη Σκολίωση & στη Χειρουργική Σπονδυλική Στήλης
Fellowship trained in Pediatric Orthopaedic and Spine Surgery

Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμόδιου επαγγελματία υγείας .

This information is intended as a general guide only and not to provide specific information for individual patient care. Any questions about your own situation should be directed to your medical practitioner. . 

Pediamed